[hide]Phong lan trồng ít hay sản xuất lớn đều rất dễ bị nhiễm bệnh và bị sâu bọ phá hoại. Đây là vấn đề rất lớn, chỉ xin nêu một số sâu bệnh thường gặp: 1. Bệnh cây Bao gồm các bệnh do nấm, do vi khuẩn hay do vi rút. a. Bệnh do nấm Các loài Phong lan còn non, và các loài đưa ở rừng về rất dễ bị nhiễm một số nấm. - Bệnh đốm lá: Do nấm Colletrotrichum gloesporiodes hay Glomerella cingulata gây ra. Trên lá Phong lan xuất hiện một hay vài đốm màu vàng sau chuyển dần sang màu nâu. Nó lan tràn dần và các đốm cũng lớn dần, làm cho lá bị phá hoại, không đủ khả năng quang hợp. Cần phát hiện kịp thời và cắt ngay các đoạn lá xuất hiện các đốm vàng. Sau đó xịt thuốc Topsin, Kitazin, Thiram. Nếu không có loại thuốc trên, dùng Zineb cũng được (15 - 20 g thuốc hòa tan trong 10 lít nước) mỗi tuần phun một lần (nếu nặng có thể mỗi tuần 2 - 3 lần). Nguyên nhân bệnh có thể do bị nước nhiều hay do phân tưới có mang mầm bệnh. Do đổ vào mùa mưa nên che thêm cho giàn và giữ tỷ lệ bón cân đối giữa phân hữu cơ và vô cơ. - Bệnh thối đọt: Do nấm Phytophtora palmivora gây ra, làm cho các đọt Phong lan bị đen lại. Lúc đầu ở gốc các lá non có màu nâu đậm sau đó trở thành đen và làm lá rụng dễ dàng. Bệnh lan dần xuống thân và làm chết cả cây. Nguyên nhân cơ bản cũng do nước đọng lại lâu ở gốc bẹ lá, làm nõn cây bị phá hoại. Do đó vào mùa mưa cố tránh không để giọt mưa rơi và đọng lại ở các nõn lá. Cũng như các bệnh khác, cần phát hiện kịp thời và cắt bỏ đi phần bị bệnh và làm khô môi trường quá ẩm ướt xung quanh. Nếu bệnh có chiều hướng gia tăng, cần phun thuốc để trị. Hòa tan ít bột thuốc Thiram trong vài giọt nước, rồi trát ngay vào chỗ bị bệnh, để cứu chiếc lá đó khỏi bị rụng. Ngoài ra cần xịt thuốc (như các thuốc kể trên) với nồng độ đậm hơn, cách ly cây bệnh khỏi các cây còn lành, và cắt bỏ các phần bị bệnh, nếu có thể (Thiram pha mỗi muỗng cà phê 1 lít nước). - Bệnh thối rễ và gốc: Do nấm Pellicularia rolsii và Sclerotium rolsii gây ra. Cây Phong lan bị vàng lá, rễ bị mềm nhũn và nâu lại. Bệnh thường bắt đầu lan từ đỉnh rễ rồi chuyền vào gốc thân. Do cây Phong lan trồng trong các chậu, bộ rễ bị che lấp nên khó thấy bệnh ngay, nhưng để ý thấy chậm phát triển, kèm theo có vài lá úa vàng, cần phải nhấc cây khỏi đám gạch, than để kiểm tra bộ rễ ngay. Nếu phát hiện sớm ở ít cây thì lấy toàn bộ cây ra khỏi chậu, xịt thuốc trực tiếp vào bộ rễ (Thiram) và ngưng việc tưới ẩm cho bộ rễ. Nếu cần có thể ngâm ngập để cổ thân cây Phong lan trong dung dịch Sulphat đồng 1%, dung dịch Thiram, sau đó đem trồng vào chậu mới sạch sẽ. Chất liệu trồng cũng chọn than, gạch lớn để có thể tiếp tục xịt thuốc tới cả bộ rễ. Chế độ tưới nước phải được xem xét lại, tránh để ấm quá lâu trong bộ rễ (nhất là vào mùa mưa), các vật liệu trồng không nên nhuyễn quá, cây Phong lan luôn phải chịu độ ẩm cao, không thông thoáng. Bỏ bớt giàn che để có nhiều nắng hơn làm cho môi trường nuôi trồng khô ráo hơn. Nhìn chung, các bệnh cây do Nấm rất dễ gây hại cho Phong lan, nên khi đã trồng nhiều phải có kế hoạch phun thuốc thường xuyên, mặc dù chưa phát hiện được bệnh. Đối với Phong lan con, sau khi trồng cũng phải phun thuốc (1 muỗng cà phê Thiram pha trong 1 hi nước), cây Phong lan chiết cành, chồi, các vết thương cần phải trét thuốc Santara. Các Phong lan thu hái ở rừng về, trước khi trồng vào chậu cần nhúng cả vào trong chậu nước có pha Zineb loãng. Sau đó hàng tháng phải được xịt thuốc và cách li ngay các cây có mầm bệnh. b. Bệnh do vi khuẩn Do loài vi khuẩn Erlninia carotolvora gây ra. Đầu tiên trên lá cây xuất hiên một vết mọng nước như bị bỏng, sau đó lan rộng ra rất nhanh làm cho cây như bị luộc chín, vàng ủng ra chết. Nếu phát hiện sớm thì cắt ngay đoạn lá bị rộp đó và tích cực phun thuốc oxyclorua đồng 1% , Bordeaux (1 kg sunphat đồng cộng với 1kg vôi sống hòa trong 100 lít nước trong các chậu xứ , đất, không để trong các thùng kim loại tưới liên tục trong cả tuần, nếu khỏi thì dừng ngay việc tưới thuốc đó.Nguyên nhân do tưới nước quá ẩm hay mùa mưa bị úng nước. Do đó cần che mưa rất kỹ cho cây, và tưới cây chỉ đủ độ ẩm và không để chậu Phong lan muôn bị ẩm lâu ngày. c.Bệnh do vi rus Biểu hiện trên mỗi loai Phong lan một khác , thường xuất hiện trên lá có vết đốm hay vết thương làm lá mất màu xanh, chuyển sang thành bị vệt đen hay nâu. Đôi khi lá bị biến dạng xoắn lại và khô không còn xanh bóng và mọng nước như lá bình thường.Cây rất yếu và ít khi có hoa. Bệnh rất khó chữa, do đó cần cách ly khỏi giàn Phong lan, nếu cần thù hủy bỏ đi. Nguyên nhân do bị sâu bọ làm hư tạo điều kiện cho virus xâm nhập dễ dàng. Do đó phải dùng thuốc trị côn trùng, không cho chúng chích , hát lá cây. Dùng thuốc Methilparathion ( còn gọi là wofatox nồng độ 0,07-0,17) (đây là loại thuốc hạn trế sử dụng), tốt hơn nên dùng Dimethoate hay Diorotophos với mạu đích trừ sâu bọ đến hại cây. 2.Sâu hại phong lan Rất nhiều loại côn trùng đến hại Phong lan từ mầm cây đến hoa quả. -Rệp sáp, rất thích hút nhựa cây Phong lan kể cả cây nhỏ đến cây lớn, làm cho cây khô héo dần. Rệp sáp thuộc họ Cocoidea, có vỏ cứng màu nâu, lây lan do kiến đem đến. Nó phát triển rất mạnh ở các giàn lan bị che tối, do đó luôn phảicó ánh sáng trong giàn lan, thông thoáng và độ ẩm vừa phải. (Nếu có hiện tượng bị rệp sáp cần phơi các chậu Phong lan ra nắng) Rệp hút nhựa cây làm cây bị thương tổn lại là cơ sở cho các bệnh xâm nhập. Nếu trồng ít chậu thì có thể dùng bông tẩm dầu hôi để lau các mặt lá và dọc theo thân. (Nên làm vào buổi chiều để tránh sự cháy nắng lá). -Rầy trắng, cũng hútnhựa cây làm cây khô héo dần. Nó được bọc bởi 1 lớp vảy màu trắng mịn và cũng thuộc họ Coccidea. Nếu sớm phát hiện có rầy trắng phá hoại, thì phun lên lá và thân dầu hôi với wofatox. Mỗi tuần phun 1 lần và làm cả mặt dưới lẫn mặt trên lá. Nếu cây bị nặng, thì gỡ cây khỏi chậu và ngâm trong dung dịch thuốc trên, rửa sạch các vết bẩn rồi trồng lại vào chậu khác. Tiếp tục làm vệ sinh quanh vườn và trong giàn (rẫy cỏ, phun thuốc sát trùng và chặt bỏ các cây có thể gây nguồn sâu bọ). Sâu : ấu trùng của các loài Bướm ngày và đêm cũng phá hoại lá Phong lan khá mạnh (Phá hoại lá có Chliaria, phá hoại rễ có lọi Creatonotus, Diacrisia). CÓ thể phòng trừ bằng bắt sâu, hay thuốc pha loãng (Malathion, Gam ma BHC...). - Gián: cắn phá rễ Phong lan rất nhanh, chúng thường ở ngay trong chậu Phong lan và lẫn trốn trong các khe than gạch, hoặc di chuyển từ nơi cống rãnh, chân cột giàn lên. Chúng rất thích ăn phần đầu rễ non làm cây bị tổn thương nặng, yếu đuối, tăng trưởng chậm và dễ nhiễm bệnh. Gián rất khó diệt vì chúng lẩn trốn kín, ban đêm mới ra cắn phá. Thường xuyên kiểm tra các chậu Phong lan bằng cách ngâm cả chậu (đến miệng) vào chậu nước lớn, gián sẽ phải bò ra (kể cả gián con), tốt nhất là dùng mồi có tẩm thuốc để nhử gián, sẽ diệt được cả gián trong chậu lẫn ở xung quanh. Một mẫu nhỏ bánh mì có tẩm thuốc (Zso-proposyl-phenil-N-Methylcarbonate) sẽ diệt được chúng về đêm. Sau đó phải làm vệ sinh toàn bộ nơi trồng Phong lan không để các chỗ cho chúng ẩn nấp. Rầy vàng có nhiều loài, trong đó chủ yếu thuộc loài Lem pectorallis phá hoại Phong lan nhiều nhất. Chúng thường làm hại nụ và hoa Phong lan, bằng cách đẻ trứng trên búp hoa và cắn phá mạnh cả cụm hoa (ấu trùng lớn màu đỏ vàng và nước tiết ra màu đỏ cam). Do đó mỗi khi cây bắt đầu cho nụ hoa phải kịp thời phát hiện và phun thuốc ngay. Rầy hay gieo hoan vào buổi tối do đó nên phun thuốc ngay vào buổi chiều, nó sẽ không hoạt động được. - Rệp đỏ rất nhỏ bé, thường cắn mặt dưới lá làm lá có lấm tấm đen rồi rụng (như lá bị tàn nhang). Khi phát hiện có các đám nhỏ di động ở mặt dưới lá già phải có biện pháp xịt thuốc ngay. Dùng Malathion, Dicrotophos, hay imethoate phun cách 10 ngày 1 lần và cả 2 mặt lá. Ngoài ra còn có thể thấy ở các vườn Phong lan các loại Bọ Trĩ (côn trùng châm hút nhỏ có cánh), Rệp vảy (loại có vỏ cứng hay vỏ mỏng) Rệp bột (cơ thể mềm nhũn)... tất cả đều có thể bị tiêu diệt bằng cách phun thuốc : Tóm lại, về thuốc để sát khuẩn hay trị sâu bọ thì tùy theo từng loại Phong lan và tùy theo nguồn cung cấp hay tập quán có thể dùng các loại sau : * Thuốc sát khuẩn có các loại thông thường: Tên thuốc Tên thương mại 1- Bennomyl ------------------>Benlate 2 - Loại gốc đồng ------------->opper fungicide, Peromox, Oxychlorua Cu. 3 - Ferboum ---------------------> Carbonat. Ferboum. Fermate. Trifungol. 4 - Mancozeb--------------------> Mancozeb. Dithane 45 5 - Maneb------------------------> Tritogo M, Feodrex fungicidè, Dithane M 22. Manzate D. Maneb, Polyram M. 6 - Santar A-----------------------> Santa A. 7 - Thiram -------------------------->Thiram. Tricomor. Tersan. Polyram ultre. 8 - Zineb----------------------------> Zineb. Dithane Z.78. * Thuốc sát trùng, có các loại thông thường sau : Tên thuốc ---------------------------- Tên thương mại 1 - Carbaryl --------------------------> Sovin. Carbaryl 85. 2 - Dicrotophos -----------------------> Bidrin 3 - Dimethoate ------------------------> Rogor, Roxion, Tri-roxion. Dimetox, Dimet 40 4 - Gam ma BHC-----------------------> Agrocìde. Dolscida. Lindane 5 – Malathion----------------------------> Malathion. Bnothion 6 - Dầu hôi -------------------------------> White oil, Anbolineum. Ngoài ra, vườn Phong lan còn có thể bị nhiều loại động vật khác phá hoại như ốc sên, ong, châu chấu, chuột, chim..., do đó phái làm vệ sinh thường xuyên cả vườn, lẫn khu vực lân cận, bằng cách xếp dọn gọn gàng các thứ vật liệu gây trồng, loại bỏ các vật không cân thiết vâ phun thuốc Methyl parathion. Mặt khác khi phát hinệl ra có sự phá hoại, phải kịp thời ngăn chặn ngay, không để bị tổn thương nặng, cây Phong lan rất khó phục hồi... Link tham khao thêm : http://hoalanvietnam.org/Article.asp?ID=582[/hide]
